امروز پنجم مهر برابر با ٢٧ سپتامبر به عنوان روز جهانی گردشگری در حالی در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود كه رقم گردشگران از مرز یک میلیارد و دویست میلیون نفر گذشته و صنعت گردشگری جایگاه خود را به عنوان ركن چهارم در اقتصاد جهان تثبیت كرده است.
گردشگری نه تنها از نقطه نظر اقتصادی به عنوان یک صنعت رو به رشد، بلكه از جنبه فرهنگی و اجتماعی نیز به‌عنوان ابزاری قوی در اختیار دیپلماسی عمومی كشورها، روز به روز بیشتر مورد توجه كشورها قرار می‌گیرد. با چنین ظرفیت‌ها و قابلیت‌هایی، به‌درستی می‌توان گردشگری را ابزاری موثر برای توسعه پایدار كشورها دانست و از این رو است كه شعار روز جهانی گردشگری ٢٠١٧ بر نقش گردشگری به عنوان ابزاری برای تحقق توسعه پایدار تأکید می‌کند. بررسی روند افزایش شمار گردشگران از سال ١٩٥٠ به این سو به روشنی گویای جایگاه رو به رشد صنعت گردشگری در جهان است. در سال ١٩٥٠ شمار گردشگران در سراسر جهان فقط ۲۵ میلیون نفر بود كه طی سه دهه هفت برابر شد و در سال ١٩٨٠ به ۱۷۸ میلیون نفر رسید. این رقم در سال ٢٠٠٠، به ۶۷۴میلیون نفر و در سال ٢٠١٥ به یک میلیارد و ١٨٦ میلیون نفر افزایش یافت و همچنان شاهد رشد شتابان شمار سفرها در سراسر جهان هستیم و این نشان‌دهنده رشد چشمگیر صنعت توریسم و اقبال جهانی به این صنعت سبز، درآمدزا، اشتغالزا و چند ساحتی است.
نگاهی به آمار‌ها نشان می‌دهد ایران در شاخص رقابت‌پذیری گردشگری در میان ١٤١ كشور جهان در سال ٢٠١٣ رتبه ٩٨ را داشته كه در سال ٢٠١٤ با یك پله صعود به رتبه ٩٧ دست یافته و پیش‌بینی می‌شود در سال ٢٠١٧ با چهار پله ارتقا به رتبه ٩٣ دست یابد. این در حالی است كه در انواع هفت‌گانه اصلی گردشگری، یعنی گردشگری تفریحی، درمانی، فرهنگی، مذهبی، ورزشی، تجاری، سیاسی و شاخه‌های زیرمجموعه این گروه‌ها، ظرفیت بالایی در كشورمان وجود دارد و در واقع تمام آنچه دیدنی است را كشور ما دارد و نیازی نیست كه برای جذب گردشگران جاذبه‌های دیدنی خلق كنیم، چرا كه ایران با داشتن بیش از ٣٣هزار اثر ثبت شده ملی و ٢٢ اثر ثبت جهانی و یك میلیون سایت تاریخی، تمدنی، گردشگری و اكوتوریسمی جزو ١٥ كشور برتر دنیا از لحاظ جاذبه‌های فرهنگی، طبیعی، مذهبی و زیارتی است، اما در رتبه‌بندی‌های جهانی در میان ١٣٩ كشور رتبه ١١٤ را به خود اختصاص داده است و به لحاظ درآمد گردشگری نیز در رتبه ٧٠ جهان قرار داریم كه نشان‌دهنده سهم ناچیز ما دراین صنعت جهانی است.
باتوجه به اینكه از جمعیت ٧ میلیاردی جهان، ٢١ درصد (یعنی یك میلیارد و ٤٧٠ میلیون نفر) مسلمان هستند و از این تعداد سهم شیعیان ٣٦٠ میلیون نفر است، به كارگیری روش تبلیغات در بخش گردشگری مذهبی فرصت مناسبی برای رشد و شكوفایی این صنعت در كشور ما می‌تواند باشد.
بی‌شك آنچه نیاز امروز كشور ما است از یك سو ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای پذیرایی از گردشگران و از سوی دیگر معرفی داشته‌های گردشگری‌مان به جهانیان است كه هر دو در سایه مدیریت گردشگری متناسب با ظرفیت‌ها و همچنین تخصیص اعتبارات مناسب برای این موضوع اتفاق می‌افتد. این یك واقعیت محرز است كه هرگونه سرمایه‌گذاری و تخصیص اعتبارات مناسب برای معرفی ایران به جهانیان موجب توسعه گردشگری كشور می‌شود و در نهایت نه تنها چندین برابر آنچه هزینه شده به اقتصاد كشور برمی‌گردد بلكه تاثیرات این سرمایه‌گذاری، همیشگی و پایدار خواهد بود.
با این رویكرد رشد و توسعه صنعت گردشگری در ایران به عنوان یكی از راهكارهای مهم در رهایی از اقتصاد تك‌محصولی مبتنی بر نفت و كمك به توزیع عادلانه درآمدها در كشور باید بیش از پیش مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران قرار گیرد و در این زمینه اجماعی عمومی شكل بگیرد.
در واقع یكی از گام‌های بسیار مهم اما اولیه به سوی مدیریت فراگیر گردشگری، اتخاذ رویكرد یكپارچه از سوی تمام نهادهای دولتی برای شكل‌دهی و اجرای سیاست‌های گردشگری است كه مستلزم توسعه یك ساختار قوی همكاری میان نهادهای بخش خصوصی و دولتی است. از سویی برای تحقق اهداف معطوف به گردشگری، باید چالش‌های بی‌شمار در برابر توسعه گردشگری كشورمان را به مرور از میان برداریم و در این زمینه بی‌شك گسترش تعاملات بین‌المللی جهت استفاده از تجارب جهانی در عرصه گردشگری، استفاده از ظرفیت نیروی كار جوان، حمایت و جلب همكاری تشكل‌های فعال گردشگری و بخش خصوصی، جذب سرمایه‌ها و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، آمایش گردشگری با رویكرد منطقه‌ای، ارتقای علمی و سطح دانش گردشگری، كارآفرینی و اشتغال‌زایی آسان و ارزان، اجرای استانداردها برای شكل‌گیری شهرهای گردشگری و توزیع عادلانه لوازم و سرمایه‌های مورد نیاز توسعه گردشگری در تمام مناطق كشور، مواردی است كه باید در اجرای تمامی طرح‌ها و برنامه‌های این حوزه لحاظ شود.
*معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری
** روزنامه اعتماد، چهارشنبه 5 مهر 1396
انتهای پیام/
